Τρίτη 4 Ιανουαρίου 2022

Ελληνική ιστοριογραφία σήμερα

 Για πρώτη φορά εμφανίζεται στην Ελλάδα τώρα να έχει ωριμάσει μια πληθώρα διαφόρων ιστοριογραφικών τάσεων -δεν εννοώ χιλιάδες, πάντως περισσότερες από τα γνωστά παλιότερα δυαδικά ζεύγη-, οπτικής-ερμηνείας-σύνθεσης της εθνικής ιστορίας. Προέρχονται από διαφορετικούς επιστημονικούς χώρους και όχι μόνο από την καθαρά ιστορική επιστήμη, αλλά και από τις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες ή από την ανθρωπολογία, πράγμα που δεν είναι καινοφανές -αν και πάντοτε η ιστοριογραφία των πηγών άλλη θέση επέχει, αρκεί ο ιστορικός να έχει και το ανάλογο θεωρητικό υπόβαθρο-, ζητούν πάντως όλες να προτείνουν ένα συγκεκριμένο μοντέλο θέασης της ελληνικής ιστορίας, και συνεπώς του μέλλοντος. Καθότι η ιστορική μνήμη έχει την έδρα της πάντα στο μέλλον, αφού οι τρόποι προσέγγισής της, όσο "ανοικτοί" και αν είναι, έχουν ρυθμιστικό χαρακτήρα σε ζητήματα πολιτικής και κοινωνίας. Οι εκπρόσωποι των διαφορετικών τάσεων έως σήμερα αρκούνται, περισσότερο ή λιγότερο, σε συγκεκριμένα ακροατήρια, και οπωσδήποτε λίγοι έχουν βγει έξω από τον περιχαρακωμένο ακαδημαϊκό ή πολιτικό τους χώρο, με λίγα λόγια το μεγάλο ανώνυμο κοινό δεν παίρνει τίποτα είδηση. Μπορεί να θεωρηθεί αφελής η θέση αυτή, αφού για τις μάζες προορίζεται η εργασία, η κατανάλωση και η αναπαραγωγή των καθιερωμένων κοινωνιοτόπων, ενώ άλλες ομάδες είναι αρμόδιες για τη διαμόρφωση των πολιτισμικών αξιωμάτων, αντιστρόφως πάλι μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ανάγκη επιτακτική αν δει την παθητική αναισθησία κτλ., στην οποία περιέρχεται ο πολίτης ο εκτεθειμένος στις ελληνικές σαπουνόπερες τελευταίας κοπής, είπαμε, με τα κρυφομεταξωτά συνολάκια χωριού και τις χαίτες αλά Χέντυ Λαμάρ. Μέχρι και τη δικτατορία, που δεν υπήρξε πιο ακαλαίσθητη γλοιώδης εποχή, μετασχημάτισαν σε τρυφερή οικογενειακή ειδυλλιογραφία.

Αν ζούσαμε σε εποχή ελευθερίας όπως υπήρξαν στη δυτική Ευρώπη -η ανατολική τότε ξυπνούσε- οι δεκαετίες 1980 και 1990, θα αναπολούσαμε τις τότε τηλεοπτικές συζητήσεις με τα ποικίλα πάνελ των διαφορετικών αποχρώσεων κάποιες απογευματινές ή βραδινές ώρες, τότε που η τηλεόραση, η κρατική βασικά, δεν φοβόταν να προβάλλει ζητήματα πολιτισμού και επιστήμης σε αξιοπρεπές επίπεδο για μεγαλύτερο κοινό. Και όταν κάποια ονόματα είναι ήδη γνωστά γενικότερα μπορούν να προσελκύσουν κοινό ευρύτερο, αρκεί να υπάρχει αντίλογος και διαφωνία και πλούτος και ζωντάνια σε ωραία στούντιο με καναπέδες δερμάτινους και φωτιστικά εδάφους χωρίς διάχυτο φως και άλλες τέτοιες ψυχρότητες (θυμήθηκα το αυστριακό Club 2, τέτοια εκπομπή συζητήσεων). Φαντάσου πρόσωπα που τα έχεις συνδέσει με ένα και μόνο χώρο, να μετατοπίζονται ξαφνικά στο εκάστοτε κυβερνητικό κέντρο όπως θεωρείται η κρατική τηλεόραση, π.χ. δημοσιογράφοι του (και ιντερνετικού) ραδιοφώνου, δηλαδή πρόσωπα που αναλαμβάνουν εναλλακτικά εκπομπές λόγου και συζητήσεων.

Αν έφευγε το βαρύ χέρι που έχει κάτσει πάνω στους ώμους της Ελλάδας, μπορεί κάτι να γινόταν για σας. Μήπως και δινόταν μια ευκαιρία να διαρραγούν τα πελατειακά δίκτυα ακαδημαϊκά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά και πολιτικά, που ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει μάλλον, και γέμιζε ο κόσμος με πάνελ από καταρτισμένους έως και υπερμορφωμένους χαριτωμένους δημοσιογράφους και ειδήμονες γοητευτικούς αντίπαλους συζητητές όλων των ηλικιών και προελεύσεων. Ειδήμονες όμως.  


Υ.Γ.Η εδώ gender γλώσσα είναι για πολλούς απαράδεκτη, όμως το αρσενικό γένος χρησιμοποιείται κατ' ακολουθία του ουσιαστικού "ο άνθρωπος", human, Mensch.