"Η ελευθερία, για τον Καντ, είναι -όπως είπαμε- η υπερβατική ιδέα, που θεμελιώνει την Ηθική ως πηγή μιας αυτόνομης νομοτέλειας. Και η αυτόνομη αυτή νομοτέλεια υπάρχει μέσα μας. Βρίσκεται, όμως, πέρα από τη Γνώση, έξω από τις «κατηγορίες» και τις αρχές (Χρόνος, Χώρος, Αιτιότητα), που προϋποθέτει η Γνώση. [...] H «γνώση», που προϋποθέτει τις μορφές και τις κατηγορίες της Διάνοιας [Verstand, understanding, entendement], και δεν συλλαμβάνει παρά μόνον ό,τι διέπεται από απόλυτη Αναγκαιότητα, δεν έχει καμμιά σχέση με τον «πρακτικό» Λόγο. Ο Νους [Vernunft, reason, raison], ως «πρακτικός» Λόγος, δεν ξεκινάει από Γνώση, αλλά από Πίστη. Ο Καντ δεν λέει, ότι ο Νους γνωρίζει τον κόσμο της Ελευθερίας. Δεν γνωρίζει ο Νους παρά τον κόσμο της Αναγκαιότητας. Αλλά πιστεύει ο Νους, ότι, παράλληλα με ό,τι γνωρίζει, ισχύει και μια νομοτέλεια που δεν έχει καμμιά σχέση με τα φαινόμενα, με τα πράγματα, με τη Φύση. Πιστεύει ο Νους, ότι η νομοτέλεια αυτή είναι πέρα για πέρα άσχετη με εκείνη, που βασιλεύει στα φαινόμενα, στη Φύση, στον ίδιο τον άνθρωπο ως φαινόμενο. Πιστεύει ο Νους, ότι το υποκείμενό του, ο άνθρωπος, που ως φαινόμενο υπόκειται απόλυτα, όσο κ' ένα λιθάρι, στο νόμο της φυσικής αιτιότητας, της αναγκαιότητας, είναι ταυτόχρονα -ως κάτι απλώς νοούμενο- πηγή Ελευθερίας. Όπως βλέπει ο Νους να υπάρχουν στη Διάνοια μορφές και κατηγορίες, που είναι a priori, δοσμένες μέσα της, και καθιστούν δυνατή την εμπειρία και τη γνώση, έτσι βλέπει να υπάρχει και μεσ' στον ίδιο τον εαυτό του ένα πρόσταγμα, που απευθύνεται στη βούλησή του, στο βούλεσθαι, ένα πρόσταγμα, που πηγή του είναι μια νομοτέλεια πέρα για πέρα άσχετη με τα φαινόμενα, με την πραγματικότητα, με τη Φύση".
(Κανελλόπουλος, Παναγιώτης: Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος. Τμ. 7. Αθήνα: Γιαλλελής, 1976, σσ. 306-307)
(Κανελλόπουλος, Παναγιώτης: Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος. Τμ. 7. Αθήνα: Γιαλλελής, 1976, σσ. 306-307)
