Το θεατρικό έργο του Αυστριακού Τόμας Μπέρνχαρντ Ο αδαής και ο παράφρων ανέβηκε στην Πειραματική σκηνή του Εθνικού σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα. Η παράσταση μαρτυρούσε αρκετή δουλειά από πίσω της, πόσω μάλλον που ο μακροσκελής λόγος του γιατρού που είναι στο μεγαλύτερο μέρος του αποστήθιση παθολογοανατομικού συγγράμματος, αποτελεί άθλο για τον ηθοποιό. Το έργο αυτό άφησε εποχή με την πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Σάλτσμπουργκ το 1972 σε σκηνοθεσία του γερμανού κορυφαίου σκηνοθέτη Κλάους Πάιμαν (Klaus Peymann) και τον νεότατο τότε Μπρούνο Γκαντς στον ρόλο του γιατρού. Δύο παρατηρήσεις για την αθηναϊκή παράσταση: πρώτον τα ερωτικά και σεξουαλικά στοιχεία που προστέθηκαν, δεν έχουν καμία σχέση με το κείμενο και τον Μπέρνχαρντ, τον πιο α-ερωτικό δραματουργό της τελευταίας πεντηκονταετίας, δεύτερον το γκροτέσκο του έργου (βασικός θεματικός πυρήνας είναι η τέχνη που μπορεί να μετατρέψει τον καλλιτέχνη σε μηχανή παραγωγής ρόλων), μεταξύ άλλων επαναλήψεις και ταυτολογίες, λειτουργεί με την εικονογραφία των προσώπων (chiffre) ως τεχνική πένθους και όχι παραγωγής γέλιου. Μπορεί πρόσωπα και στοιχεία του έργου να φαίνονται γελοία, όχι όμως αστεία. Το γεγονός ότι το κοινό γελούσε σε κάποια σημεία του έργου, δεν παραπέμπει στο κείμενο, που επιπλέον παρά τη φαινομενική του απλότητα είναι δυσκολότατο, αλλά στη μεταφορά του στη σκηνή. Ενδέχεται να υπήρξε και το γέλιο της αμηχανίας, αλλά η παράσταση, ιδίως προς το τέλος, γλίστρησε αρκετά προς τον αστεϊσμό. Η μουσική προσθήκη, Σινάτρα ή δεν ξέρω τι άλλο ήταν, απολύτως άτοπη κατά την άποψή μου.
Η οικογενειακή αυτοβιογραφία του Ούβε Τιμμ (Uwe Timm) Am Beispiel meines Bruders (εκδόθ. 2003) μεταφράσθηκε στα ελληνικά αντί Για παράδειγμα ο αδελφός μου, Για παράδειγμα ο ναζί αδελφός μου. Δεν ξέρω τι λόγο έχουν οι συγγραφείς στη μετάφραση των βιβλίων τους, αλλά εδώ πρόκειται για κατά τη γνώμη μου μέγιστο σφάλμα, διότι αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο της αφήγησης. Μέσα από τις επιστολές του αδελφού του από το μέτωπο και από εξιστορήσεις της οικογένειας, ο Τιμμ επιχειρεί να ανασυνθέσει την εικόνα ενός αδελφού που δεν γνώρισε ποτέ (ο 19χρονος πέθανε το 1943 μετά από τραυματισμό), την οικογενειακή μικρο-ιστορία και τελικά την εμπλοκή της με τη μακρο-ιστορία. Το ζήτημα δεν είναι αν ήταν ναζί ο νεαρός στρατιώτης, το καλό παιδί και ο αγαπημένος των γονιών, που κατατάχθηκε εθελοντικά στα ένοπλα SS, το ζήτημα είναι τι σήμαινε αυτό τότε και τι σημαίνει σήμερα. Η δεύτερη αυτή γενιά των γερμανών λογοτεχνών που έγραψε για τον εθνικοσοσιαλισμό, δεν σχετικοποιεί τα γεγονότα υποβαθμίζοντάς τα, αντιθέτως, αλλά ανακάλυψε την ιστορικότητα και τη σχετικότητα της προσωπικής μνήμης.
Η οικογενειακή αυτοβιογραφία του Ούβε Τιμμ (Uwe Timm) Am Beispiel meines Bruders (εκδόθ. 2003) μεταφράσθηκε στα ελληνικά αντί Για παράδειγμα ο αδελφός μου, Για παράδειγμα ο ναζί αδελφός μου. Δεν ξέρω τι λόγο έχουν οι συγγραφείς στη μετάφραση των βιβλίων τους, αλλά εδώ πρόκειται για κατά τη γνώμη μου μέγιστο σφάλμα, διότι αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο της αφήγησης. Μέσα από τις επιστολές του αδελφού του από το μέτωπο και από εξιστορήσεις της οικογένειας, ο Τιμμ επιχειρεί να ανασυνθέσει την εικόνα ενός αδελφού που δεν γνώρισε ποτέ (ο 19χρονος πέθανε το 1943 μετά από τραυματισμό), την οικογενειακή μικρο-ιστορία και τελικά την εμπλοκή της με τη μακρο-ιστορία. Το ζήτημα δεν είναι αν ήταν ναζί ο νεαρός στρατιώτης, το καλό παιδί και ο αγαπημένος των γονιών, που κατατάχθηκε εθελοντικά στα ένοπλα SS, το ζήτημα είναι τι σήμαινε αυτό τότε και τι σημαίνει σήμερα. Η δεύτερη αυτή γενιά των γερμανών λογοτεχνών που έγραψε για τον εθνικοσοσιαλισμό, δεν σχετικοποιεί τα γεγονότα υποβαθμίζοντάς τα, αντιθέτως, αλλά ανακάλυψε την ιστορικότητα και τη σχετικότητα της προσωπικής μνήμης.
